De deelnemers van de sectorbrede denkdagen van het TheaterFestival worden vanaf half negen ‘s ochtends welkom geheten met ontbijt. Gekleurde zitzakken, kussens en een enorme rol papier om te tekenen liggen klaar voor onze hooggeëerde gasten – een groep kinderen, maar die zijn te laat. Terwijl we wachten op de experten van de ochtend, krijgen de aanwezigen de volwassen toelichting bij deze editie van BREAKFASTCLUB #6 #6. Gouvernement organiseert deze ontmoetingen in samenwerking met een waslijst aan culturele organisaties in Brussel en Vlaanderen. BREAKFASTCLUB wordt steeds georganiseerd tijdens – en gecontextualiseerd door – andere evenementen van deze cultuurorganisaties, zoals nu binnen het kader van het TheaterFestival. Tijdens deze ochtendlijke ontmoetingen worden artistieke presentatie en reflectie rond een specifiek thema voorgesteld. Vandaag is dat speelsheid: het belang van spelen en spelen als een strategie in theater. 

♥♥♥

Wachtend op de gasten die de lege kussens nog moeten vullen, worden steeds meer computers bovengehaald; om tijd uit te sparen, een voorsprong te nemen op een drukke werkdag? Rond negen uur sijpelen ze binnen, 23 leerlingen uit het tweede leerjaar van het Xaveriuscollege in Antwerpen. Ze installeren zich comfortabel op hun voorbehouden plaatsen en krijgen een toelichting op maat over deze ochtend. Met een uitgesproken ‘ja’ uit de kindermonden, starten we met de film Divinations (2019) van Sarah Vanagt. Voor deze film vroeg zij aan kinderen uit Brussel, Sarajevo en Athene om de toekomst te voorspellen op basis van vluchtige afdrukken van hun stad. Sporen uit de stad werden opgeraapt met plakband om te bewaren en onder het licht van dichtbij te bekijken. Voorspellingen over een toevloed aan terroristen door onvrede over de politiek, een tiran, een ratteninvasie in de steden en microrobots om dit tegen te houden en leven op andere planeten werden met gelach en verbazing onthaald door het (volwassen) publiek. Later in het gesprek werd door een van de aanwezigen opgemerkt dat al deze onderwerpen tamelijk gewichtig en eng waren. Vinden wij deze onderwerpen als volwassenen misschien ongemakkelijker dan kinderen? Vinden kinderen deze voorspellingen niet eng? Of houden zij van enge dingen? Een groot aantal kinderen antwoorden glunderend ‘ja’ op deze laatste vraag.

♥♥♥

Meteen daaropvolgend lezen theatermakers Mats Vandroogenbroeck en Jonas Baeke enkele fragmenten voor uit hun kindervoorstelling Bambiraptor (2021). In deze fragmenten ontmoet de achtjarige Anita een 33-jarige descriptief medewerker van Bol.com. Door een constant spel met taal, krijg je als toeschouwer een inkijk in het brein van een kind dat alles, maar dan ook alles in vraag stelt, en een man die weinig in vraag stelt en zijn job haat. Achteraf bleek dat de zevenjarige kinderen misschien net iets te jong waren om al de taalgrapjes – boterhammen moeten met boter en ham zijn – te begrijpen, maar met de het enthousiasme en de stemverheffingen van de acteurs moesten ze allemaal hard lachen. 

♥♥♥

Na deze artistieke presentaties wordt zoals gewoonlijk bij BREAKFASTCLUB het panelgesprek geopend met verschillende artiesten die werken rond het thema van speelsheid en kindervoorstellingen. Bijzonder is dat er dus ook professionals uit het veld aanwezig zijn om mee te denken. Die zijn in de tussentijd op de grote rol papier toe gevlogen om hun ervaringen en gedachten over de ochtend neer te tekenen. Al snel worden er microfoons gebruikt om boven het geroezemoes te kunnen uitstijgen. Multidisciplinair kunstenaar Junior Akwety, artistiek pedagoge Maily Beyrens Xu, artistiek directeur van het Gentse kleutertheater 4Hoog Simon D’Huyvetter en de makers van Bambiraptor Mats en Jonas vertellen elk kort over hun eigen praktijk, maar gaan vooral heel snel in gesprek met de kinderen. Wat vonden ze van de film? Zijn ze al eens naar het theater geweest? Spelen volwassenen te weinig? Verschillende vragen passeren de revue, maar de manier waarop de kinderen antwoorden hangt sterk af van hoe de vragen gesteld worden. Bij heel open vragen, vallen de kinderen schouderophalend stil. Bij concrete of toegankelijke vragen priemen wijsvingers de lucht in. Dan mogen ze op de stoel gaan zitten en in de micro antwoord geven.  

♥♥♥

De artiesten in het panelgesprek gaan tussen deze vragen door samen in gesprek over speelsheid en kunst met kinderen. Maily antwoordt enthousiast dat ze zich zelf een groot kind voelt en zichzelf kan zijn bij kinderen die nog veel minder sociale codes kennen en gebruiken. Daartegenin brengt Mats dat spel ook zeer normatief is. Spelen betekent improviseren binnen zeer strenge regels en kinderen performen vaak veel sociale regels in hun spel om te oefenen. Ook al klinken de toekomstbeelden uit Divinations bizar en bevreemdend, de dystopische beelden lijken wel uit de volwassen wereld opgezogen, zo zegt hij.

♥♥♥

Duidelijk is dat bij afloop iedereen ontroerd is en het publiek nog meer vragen heeft voor de kinderen. Een van de toeschouwers merkt nog op dat kinderspel op het podium vaak geïdealiseerd en geromantiseerd wordt weergegeven, afgelijnd, logisch en met poëtische bedenkingen, maar dat kinderspel in feite zeer onlogisch, saai, langdradig en eentonig is voor een observator. Kinderen verliezen zich in het spel, verliezen zich in de tijd, niet elke vraag krijgt een raak antwoord. BREAKFASTCLUB #6 deed denken aan dat echte spel. Makers vertellen over hun doelpubliek terwijl de kinderen zelf nietsvermoedend verder tekenen, vragen en antwoorden verdwijnen tussen het geroezemoes en het enthousiasme, iedereen wandelt buiten, vertedert en ontwapent. 

 

---

 

Met dank aan 

Gouvernement en BREAKFASTCLUB 

Lauren Borremans, Vincent Focquet, Marie Umuhoza en Nele Keukelier