Ik wil je uitnodigen om in een comfortabele houding te gaan zitten. Je kunt gaan liggen als je dat wilt, als dat het meest comfortabel voor je is. Je kunt dit zelfs staand doen, als dat goed voelt. Maar ik doe dit graag zittend. En terwijl je zit wil je misschien je ruggengraat verlengen. Zodat hij rechtop en alert is zonder stijf of geforceerd te zijn. Je kunt je beide handen met de palmen naar boven op de bovenkant van je dijen, net onder je knieën, leggen of je kunt ze in je schoot op elkaar leggen.

En als je goed zit, of ligt, of staat, mag je voorzichtig je ogen sluiten en je aandacht geleidelijk aan binnen in jezelf focussen.

Ik wil je aan het begin van deze meditatie geruststellen. Ik ben geen echte meditatiecoach. Ik heb zelfs geen enkele ervaring in het begeleiden van meditaties. Ik weet dus niet echt hoe je dit doet, maar ik kan wel heel goed spelen dat ik dat kan. 

MUZIEK Hiroshi Yoshimura – Water copy

Ik weet hoe ik mijn stem een beetje kan verlagen en vertragen, om jullie zo zacht en vol vertrouwen uit te nodigen om je helemaal te ontspannen, om de spanning in je spieren los te laten en je te gaan focussen op je ademhaling. Want zo beeld ik mij dat in dat meditaties starten, vanuit de ademhaling en vanuit ontspanning.

Dus als je er klaar voor bent, laten we dan samen diep inademen. In door de neus, uit door de mond. Diep inademen en dan als je je mond opent je schouders ontspannen.

En je begint je geleidelijk aan, via de ademhaling, in je meditatie te nestelen. Je hoeft je ademhaling niet te controleren, je hoeft je geest niet te dwingen om stil te zijn.

En terwijl ik dus speel dat ik jullie in deze meditatie begeleid, kunnen jullie spelen dat jullie mij horen. En ook daar hoef je niets voor te doen, dat gebeurt gewoon vanzelf. Dat doen de trillingen die mijn stembanden voortbrengen en die de ruimte overbruggen tussen jou en mij. Mijn trillingen bereiken je trommelvliezen, waardoor je mij kunt horen. 

Je hoeft dus helemaal niet te spelen dat je mij hoort, want je hoort me al. Dus nu kun je wel gaan spelen dat je luistert naar mij en mij vol vertrouwen volgt, wetende dat ik geen idee heb wat eigenlijk aan het doen ben, maar wel heel goed kan spelen wat ik moet doen. Dat ik al spelende dus wel heel goed weet wat ik doe.

En misschien denk je wel terwijl ik dit zeg: maar ik was al aan het luisteren en ik was al aan het volgen. Wel, dan ben je een echte speelvogel. Dan voel je, al spelende, net als mij heel goed aan dat het er bij meditatie gewoon op aankomt te doen alsof je inademt en daarna gewoon te doen alsof je uitademt en daarna weer helemaal opnieuw, en dat dat je gewoon als vanzelf al overkomt, rasspeler die je bent! En durf te luisteren naar die speelvogel die zich in je kern, in je borstkas en je buik heeft genesteld, als een bereidwillige, open kracht binnen in jezelf, zo vanzelfsprekend als de ademhaling. 

MUZIEK Ice Copy – Hiroshi Yoshimura

En die trillingen die je trommelvliezen bereiken, waardoor je nu ook heel actief kunt spelen dat je naar me luistert, bereiken ook je hele lichaam. En neem even de tijd om op te merken dat je een lichaam hebt. 

Voel nu hoe je lichaam voelt, wees je bewust van de sensatie van je lichaam. En nu gaan we ons richten op elk deel van je lichaam en we gaan het langzaam scannen. Focus dus eerst je aandacht op de bovenkant van je hoofd. En voel de sensatie, terwijl je in- en uitademt, op de bovenkant van je hoofd. Adem in en uit vanaf de bovenkant van je hoofd; en we gaan geleidelijk aan onze aandacht naar beneden verplaatsen, naar je voorhoofd, je ogen, je neus, je wangen, je lippen, je keel, je schouder, je ellebogen en je handpalmen en breng het naar je borst, je buik, je heupen, je dijen, je knieën, je kuiten en je tenen. Goed, adem diep in en uit.

En terwijl je zo in- en uitademt, kunnen we ons afvragen wat hier eigenlijk gebeurt als we, zoals we nu doen, samen spelen dat we mediteren. 

Er zijn er die zouden zeggen dat spelen betekent dat dit niet echt is. Dat we dit niet echt aan het doen zijn. Dat dit geen echte meditatie is. Maar jullie horen toch mijn stem, die zich rustig als een kabbelend beekje vanuit de bron, mijn mond, een weg baant naar de monding in de zee die zich tussen jullie oren bevindt? En jullie liggen of zitten toch wel zeker ontspannen op de vloer, volledig ontspannen, terwijl jullie ademhaling je borstkas en je buik zacht doet rijzen en dalen op het ritme van een zacht golvende zee.

Wat wil dat dan zeggen dat we dit spelen?

Als ik dus speel dat ik jullie begeleid en als jullie, zoals jullie doen, spelen dat jullie jullie laten leiden, dat jullie mijn stem horen en dat mijn stem jullie dieper en dieper wegleidt, weg van deze uiterlijke wereld naar een innerlijke wereld, een wereld die zich openvouwt binnen in je lichaam, als een warm en zonnig landschap. En beeld je even dat landschap in, dat landschap dat zich van binnenuit ontvouwt. 

MUZIEK  Dream – Hiroshi Yoshimura 

Misschien heeft het heuvels, velden, rivieren, bossen… En probeer te zien welke kleuren dit landschap heeft. En terwijl je geniet van de kleuren en de warmte, wil ik dat je naar het hoogste punt van je landschap gaat. En terwijl je daar staat, uitkijkend over dat landschap, dat innerlijke landschap dat je zelf bent, kun je jezelf de vraag stellen:

Wie ben ik?

Wie ben ik echt?

En wat maakt iets echt of niet-echt?

Er zijn er die zouden zeggen: geloofwaardigheid! 

Ah, geloofwaardigheid! De vloek van elke speler! Niet alleen op het podium. Ook in ons ‘werkelijke’ leven gaat zoveel energie naar de zoektocht naar die geloofwaardigheid. In je job, in je functie, in je relatie tot vrienden, geliefden, ten opzichte van jezelf… Overal wil je geloofwaardig zijn en je beseft maar al te goed hoe fragiel die geloofwaardigheid is, hoe snel doorbroken of doorprikt.

En terwijl je daar boven op je berg staat, of op je heuvel, op het hoogste punt van je landschap dat je zelf ook bent, wil ik dat je je een moment voor de geest probeert te halen waarin je geloofwaardig was. Het is niet belangrijk met wie je daar was of wat er gebeurde, maar herinner je het gevoel van geloofwaardigheid, en terwijl je dat gevoel voelt, zeg je tegen jezelf: Ik ben niets.

En ik wil je uitnodigen om deze zin in jezelf te herhalen terwijl je daar staat boven op je berg: Ik ben niets.

En terwijl je die zin in je geest herhaalt, bedenk dan dat het helemaal niet erg hoeft te zijn om niets te zijn. En dat dat niets misschien geen leegte is maar een volheid. De veelvuldigheid waar de filosoof Alain Badiou over spreekt. Geen niets waar een gebrek uit spreekt maar een niets waar mogelijkheden uit spreken. Een positief geladen niets, zoals Zizek het noemt. Een onbepaaldheid. 

En terwijl je die zin in je hoofd blijft herhalen, kijk dan of je je een moment voor de geest kunt halen waarop je onzeker was. Het is niet belangrijk met wie je er was of wat er gebeurde, maar herinner je echt het gevoel van onzeker zijn en zeg tegen jezelf de volgende zin: Ik zal nooit iets zijn.

En terwijl je die zin herhaalt, besef je dat onzekerheid geen zwakte hoeft te zijn, maar net een kracht zoals ook de filosofe Anna Tsing schrijft: 

‘Wat als precariteit, onbepaaldheid, en wat we als triviaal beschouwen het hart zijn van de systematiek die we zoeken? Precariteit is de toestand waarin je kwetsbaar bent ten opzichte van anderen. Onvoorspelbare ontmoetingen veranderen ons; we hebben geen controle, zelfs niet over onszelf. Niet in staat om te steunen op stabiele structuren van de community, worden we in verglijdende assemblages gegooid, die ons zowel als anderen hercreëeren. We kunnen niet uitgaan van een status quo; alles is in beweging, ook onze mogelijkheid om te overleven. Denken vanuit precariteit verandert de sociale analyse. Een precaire wereld is een wereld zonder teleologie. Onbepaaldheid, de ongeplande natuur van tijd, is beangstigend, maar denken vanuit precariteit maakt het vanzelfsprekend dat onbepaaldheid ook net het leven mogelijk maakt.’

En kijk dan of je een moment in je geest kunt halen waarop je kwetsbaar was. Het is niet belangrijk wie er was op dat moment of wat er gebeurde, maar herinner je echt het gevoel van kwetsbaar zijn en spreek in je hoofd de volgende zin uit: Ik kan ook niet iets willen zijn.

En besef, terwijl je die zin herhaalt, dat iets willen zijn misschien net een inperking is van je werkelijke veelvormigheid. Ik zou durven beweren dat wat echt is, een genormeerde inperking is van wat kan. Echtheid is een genormeerde zekerheid. De inperking van de onzekerheid waar leven op drijft. Spelen is durven vertoeven in de onzekerheid. Spelen is omgaan met de twijfel dat ik niet ‘ik’ ben, dat tijd geen ‘tijd’ is en massa geen ‘massa’. Spelen gebeurt niet alleen onder kinderen of op het theaterpodium. Spelen is essentieel voor ons bestaan omdat we deze twijfels en onzekerheden nooit volledig kunnen wegduwen. Net als in de fysica, in de kwantummechanica, is onzekerheid de ultieme ongrond waarin we ons bestaan moeten funderen, alsof we onze wereld gebouwd hebben op beweeglijke fundamenten en als het ware op stomend water, zoals Nietzsche het schreef.

En kijk nu of je je een moment voor de geest kunt halen waarop je speels was. Het is ook nu weer niet belangrijk wie er was of wat er gebeurde, maar herinner je dat gevoel van speelsheid en herhaal mentaal de volgende zinnen van Fernando Pessoa: 

‘Ik ben niets, ik zal nooit iets zijn, ik kan ook niet iets willen zijn, maar desondanks koester ik alle dromen van de wereld.’

MUZIEK View From My Window – Hiroshi Yoshimura

Terwijl je deze zinnen systematisch, mentaal herhaalt, probeer dan te zoeken waar je dit in je lichaam voelt en volg ook dit gevoel. Kijk of je nog even in dat gevoel kunt zakken.

En terwijl we nog even in dat gevoel blijven rondhangen, kunnen we ons stilaan beginnen voorbereiden op het einde van deze meditatie.

Straks, als we de ogen opnieuw openen, zul je niet iemand anders zijn, maar misschien ben je wel iets minder jezelf.

Straks, als we de ogen opnieuw openen, zullen we allemaal spelers zijn.

Straks, als we de ogen opnieuw openen, opstaan en aan de dag beginnen, zullen we spelen dat we samen de theatersector vormen. We zullen niet allemaal dezelfde rol spelen. Sommigen zullen spelen dat ze kunstenaar zijn, acteurs, theatermakers? Sommigen zullen spelen dat ze succesvol zijn of vol zelfvertrouwen, sommigen zullen met een zekere autoriteit of overtuiging spreken. Andere zullen spelen dat ze zwijgend wat meeluisteren, zullen hun gedachten voor zich houden. Er zullen er spelen dat ze programmator zijn, communicatiemedewerker, artistiek leider, beleidsmaker, influencer… Er zijn er die zullen spelen dat ze alles kennen van cijfers en begroting? Er zijn er die pessimistische toekomstvisies zullen spelen en andere die naïeve gedachten zullen verbeelden? Er zijn er die zullen spelen dat ze het cultuurbeleid van de Vlaamse overheid door en door kennen!

Maar maak je geen illusies. Niemand hier weet ook maar iets van het theater of het veld waarin het gespeeld wordt. Niemand hier weet iets over de kamers en ruimtes waarin dat zogenaamde theater zou moeten bestaan, van de structuren die het mogelijk maakt… Laat ons dus samen onzeker en kwetsbaar zijn. Laat ons toestaan dat de ontmoetingen van de komende dagen ons aantasten en veranderen. Laat ons onbepaald zijn en zo het leven mogelijk maken. Laat ons in een veld waarin spelen zo belangrijk is, in alle geledingen speelsheid toelaten.

En ik wil deze meditatie eindigen met een citaat uit een boekje dat ik recent schreef met als titel De speelse mens:

‘Om te spelen, moet je handelen. Nog meer dan op een essentiële vrijheid, wijst de spelerspraktijk op een essentiële verantwoordelijkheid. Het woord acteren gebruiken we in het Nederlands enkel nog als ‘een personage spelen in een film of toneelstuk’ maar heeft etymologisch een veel bredere betekenis. To act, acteren, ageren… al deze woorden vinden hun oorsprong in het Latijnse agere wat naast ‘handelen’ of ‘iets doen’ vooral ook betekent: ‘iets in beweging zetten’. Spelen is niet enkel iets (anders), maar vooral ook onszelf in beweging zetten.’

Als je er klaar voor bent, kun je heel voorzichtig beginnen met het openen van je ogen.